ΟΤΑΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
|
Μία λεπτή ισορροπία μας βοηθάει να λαμβάνουμε αποφάσεις, να βιώνουμε συναισθήματα, να μαθαίνουμε και να θυμόμαστε, να κινούμαστε και να επικοινωνούμε με τους άλλους.
|
Όπως κάθε όργανο του σώματός μας, έτσι και ο εγκέφαλός μας, είναι ευάλωτος σε καταστάσεις που μπορούν να επηρεάσουν την υγεία του. Οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την υγεία ενός εγκεφάλου είναι πολλοί και πολυδιάστατοι. Κάθε ένας από αυτούς επιδρά σε διαφορετικούς μηχανισμούς του νευρικού συστήματος και συνεπώς προκαλεί διαφορετικές βλάβες, άρα και διαταραχές στη λειτουργία του.
Ως διαταραχή μπορεί να ορισθεί μία ανωμαλία ή δυσλειτουργία, σωματική ή νοητική-ψυχολογική, η οποία διαφέρει σημαντικά από τη φυσιολογική κατάσταση. Το τι ορίζεται ως "φυσιολογικό" είναι ένα διαρκές θέμα προς συζήτηση. Εν συντομία, μία συμπεριφορά ή κατάσταση χαρακτηρίζεται ως φυσιολογική όταν ανταποκρίνεται σε κάποια κριτήρια (τα οποία μπορούν να προβλέπουν τη συγκεκριμένη συμπεριφορά) και με βάση αυτά κρίνεται ως τυπική για τα πλαίσια στα οποία εκδηλώνεται. Για παράδειγμα, η ικανότητα ενός παιδιού Ε' Δημοτικού να μπορεί να διαβάζει γρήγορα και με ευφράδεια ένα κείμενο 50 λέξεων είναι μία φυσιολογική κατάσταση. Όταν αυτή η ικανότητα αυτή διαφέρει σημαντικά από τη φυσιολογική κατάσταση, τότε μπορούμε να αναζητήσουμε την ύπαρξη κάποιας διαταραχής.
Οι διαταραχές που μπορούν να εμφανιστούν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα είναι είτε επίκτητες, είτε αναπτυξιακές.
Ως διαταραχή μπορεί να ορισθεί μία ανωμαλία ή δυσλειτουργία, σωματική ή νοητική-ψυχολογική, η οποία διαφέρει σημαντικά από τη φυσιολογική κατάσταση. Το τι ορίζεται ως "φυσιολογικό" είναι ένα διαρκές θέμα προς συζήτηση. Εν συντομία, μία συμπεριφορά ή κατάσταση χαρακτηρίζεται ως φυσιολογική όταν ανταποκρίνεται σε κάποια κριτήρια (τα οποία μπορούν να προβλέπουν τη συγκεκριμένη συμπεριφορά) και με βάση αυτά κρίνεται ως τυπική για τα πλαίσια στα οποία εκδηλώνεται. Για παράδειγμα, η ικανότητα ενός παιδιού Ε' Δημοτικού να μπορεί να διαβάζει γρήγορα και με ευφράδεια ένα κείμενο 50 λέξεων είναι μία φυσιολογική κατάσταση. Όταν αυτή η ικανότητα αυτή διαφέρει σημαντικά από τη φυσιολογική κατάσταση, τότε μπορούμε να αναζητήσουμε την ύπαρξη κάποιας διαταραχής.
Οι διαταραχές που μπορούν να εμφανιστούν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα είναι είτε επίκτητες, είτε αναπτυξιακές.
- Στις επίκτητες διαταραχές, το άτομο επέκτησε μία διαταραχή μετά από μία ασθένεια, έναν τραυματισμό, μία ακραία σωματική κατάσταση, μία μόλυνση ή ίωση, κάποια στιγμή στη ζωή του. Τέτοια παραδείγματα είναι ένα ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, μία κρανιοεγκεφαλική κάκωση, η αναπνευστική ανεπάρκεια, η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα και η απλή ερπητική εγκεφαλίτιδα αντίστοιχα.
- Στις αναπτυξιακές (νευροαναπτυξιακές στη συγκεκριμένη περίπτωση, καθώς σχετίζονται με επιπλοκές στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα) διαταραχές, η εμφάνιση των συμπτωμάτων ξεκινάει από νωρίς στη ζωή του παιδιού και το ακολουθούν και μετέπειτα. Πολύ συχνά τα συμπτώματα μιας διαταραχής διαφοροποιούνται καθώς μεγαλώνει το παιδί ή ο ενήλικας. Τα αίτια εμφάνισης μίας διαταραχής μπορεί και πάλι να είναι πολλά, όπως η κληρονομικότητα, περιγενητικές και προγενητικές επιπλοκές, κακές εμβρυικές συνθήκες, πρώιμες ασθένειες, μολύνσεις, κ.ά. Παραδείγματα νευροαναπτυξιακών διαταραχών είναι η Νοητική Υστέρηση, η Διαταραχή Ελλειμμάτικής Προσοχής / Υπερκινητικότητα, το Φάσμα του Αυτισμού, γλωσσικές διαταραχές, μαθησιακές δυσκολίες, το σύνδρομο Down, Tourette, Williams, κ.α.
|
Μία διαταραχή του νευρικού συστήματος μπορεί να ωφείλεται σε διάφορες αιτίες οι οποίες επηρεάζουν την ορθή λειτουργία του. Οι αιτίες μπορεί να είναι εξωγενείς και να προέρχονται από περιβαλλοντικούς παράγοντες, ή να είναι ενδογενείς και να αφορούν εσωτερικούς παράγοντες του ατόμου. Πολλές φορές, εξωγενείς και ενδογενείς παράγοντες αλληλεπιδρούν, με αποτέλεσμα τα αίτια μιας διαταραχής να μην είναι μονοδιάστατα.
|
Μία διαταραχή λαμβάνει χώρα σε επίπεδο νευρώνων. Αυτό σημαίνει πως για κάποιο λόγο, συγκεκριμένοι νευρώνες που βρίσκονται σε συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου και επικοινωνούν με άλλους νευρώνες, δε λειτουργούν φυσιολογικά.
Κάποιοι από αυτούς του λόγους είναι οι εξής:
- Η λειτουργία των νευροδιαβιβαστών δε βρίσκεται σε κατάσταση ισορροπίας.
- Οι νευρώνες δεν αιματώνονται αρκετά ή υπεραιματώνονται.
- Οι ζωτικές λειτουργίες των νευρώνων, όπως είναι η παραγωγή ενέργειας για τη διατήρησή τους, υπολείπονται.
- Τα νευργλοιακά κύτταρα δεν εκτελούν ορθά τις λειτουργίες τους.
- Οι νευρώνες έχουν τραυματιστεί ή έχει αλλάξει η δομή τους.
- Οι νευρώνες συρρικνώνονται και εκφυλίζονται.
- Ένας μικροοργανισμός ή ιος έχει μολύνει τους νευρώνες.
- Η παρατεταμένη έλλειψη οξυγόνου έχει προκαλέσει το θάνατο νευρώνων.
- Η ηλεκτροχημική δραστηριότητα των νευρώνων παρουσιάζει έντονες αυξομειώσεις.
- Οι νευρώνες επηρεάζονται από έναν όγκο ή ανέυρισμα.
Για τη διάγνωση των διαταραχών του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος είναι απαραίτητες μία σειρά από εξετάσεις. Μία διεπιστημονική ομάδα η οποία αποτελείται γιατρούς, ψυχολόγους, νευροψυχολόγους, και όποτε κρίνεται αναγκαίο από λογοθεραπευτές ή ειδικούς παιδαγωγούς, αξιολογεί τα αποτελέσματα των εξετάσεων για να προκύψει η ερμηνεία της κατάστασης του ασθενούς και η διαχείρισή της.
Ο νευροψυχολόγος με συγκεκριμένα εργαλεία που διαθέτει μπορεί να αξιολογήσει τη συμπεριφορά και τις γνωστικές ικανότητες του ασθενούς και να εντοπίσει με βάσει τις βαθμολογίες του σε εξειδικευμένες δοκιμασίες την ύπαρξη κάποιας διαταραχής και τις περιοχές του εγκεφάλου με τις οποίες αυτή συνδέεται.